UZLAŞTIRMA İŞLEMLERİ NEDİR?

EPİAŞ (Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.), Türkiye’deki enerji piyasalarının işleyişini denetleyen ve düzenleyen bir kuruluştur. Türkiye’deki elektrik ve doğal gaz piyasalarının etkin bir şekilde işlemesini sağlamak amacıyla çeşitli işlemler ve süreçler EPİAŞ üzerinden yürütülmektedir. Uzlaştırma işlemleri, EPİAŞ’ın temel faaliyetlerinden biridir ve enerji piyasalarının düzgün işlemesi için kritik bir rol oynar.

Uzlaştırma işlemleri, enerji piyasalarında elektrik ve doğal gaz tedarikçileri (satıcılar) ile tüketici/üretici firmalar (alıcılar) arasındaki enerji alım-satım işlemlerinin denge ve uyum içinde yürütülmesini sağlayan bir süreçtir. Bu işlemler, enerji alıcıları ile satıcıları arasında tüketim ve üretim miktarlarının doğru bir şekilde hesaplanmasını ve uyumlu bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.

Her ayın 15. günü Uzlaştırma bildirimleri yayınlanır ve piyasa işletmecisi tarafından hızlı, güvenilir ve şeffaf bir şekilde gerçekleştirilir. 15. güne kadar ilk 10 gün içerisinde okunan sayaç değerleri EPİAŞ’a bildirilir. 6. günde ön uzlaştırma bildirimleri PYS aracılığı ile Piyasa katılımcılarına duyurulur. 6.-12. Günler arasında piyasa katılımcılarının veriş ve çekiş değerleri kontrol edilerek gerekli itiraz ve düzeltmeler yapılır. 11. gün Nihai uzlaştırma bildirimleri PYS aracılığı ile piyasa katılımcılarına duyurulur ve 15. gün itirazlar dikkate alınarak faturaya esas tutarlar belirlenerek bildirimler yayınlanır. Eğer her ayın 15. günü haftasonu ya da resmi tatillere denk geliyorsa, ilk iş günü hangi zaman ise uzlaştırma bildirimleri o zaman yayınlanır.

Uzlaştırma işlemleri bölümlere ayrılır. Bunlar GÖP uzlaştırması, GİP uzlaştırması, Dengeleme Güç Piyasası uzlaştırması, Enerji Dengesizlikleri uzlaştırması, YEKDEM uzlaştırması ve Vadeli Elektrik Piyasası uzlaştırmasıdır. GÖP ve GİP uzlaştırmaları günlük olarak gerçekleşirken Dengeleme Güç Piyasası, YEKDEM, Enerji Dengesizlikleri, Vadeli Elektrik Piyasası uzlaştırmaları aylık olarak hesaplanır.

GÖP ve GİP uzlaştırmalarında her bir saatte yapılan ticaret için uzlaştırma yapılır. İşlemler avans tutarına yansıtılır ve faturada ödenmiş avans olarak kabul edilir.

Dengeleme Güç Piyasası uzlaştırmasında ise sistem işletmecisi olan Milli Yük Tevzi Merkezi tarafından verilen talimatlar, teklif fiyatları veya sistem marjinal fiyatları, katılımcılar tarafından bildirilen KGÜP değerleri ve sayaç verileri kullanılmaktadır. Yapılan ticari işlemlerin sonucu uzlaştırma gerçekleştirilir. Uzlaştırma aylık olarak faturaya yansıtılır.

Enerji dengesizlikleri uzlaştırmasında dengeden sorumlu piyasa katılımcılarının alış yönünde yaptığı ikili anlaşma miktarları, gün öncesi ve gün içi piyasalarındaki alış miktarları, dengeleme güç piyasasındaki yük atma talimat miktarları, vadeli elektrik piyasası alış miktarları ve üretim değerleri toplamının; satış yönünde yaptığı ikili anlaşma miktarları, gün öncesi ve gün içi piyasalarındaki satış miktarları, dengeleme güç piyasasındaki yük alma talimat miktarları, vadeli elektrik piyasası satış miktarları ve çekiş miktarları toplamından büyük olması durumunda; katılımcının ilgili uzlaştırma döneminde pozitif dengesizlikte olduğu, küçük olması durumunda ise ilgili uzlaştırma döneminde negatif dengesizlikte olduğu belirlenir. Uzlaştırma dönemi bazında hesaplanan dengesizlik miktarları kullanılarak, katılımcılara dengesizlik tutarı hesaplaması yapılır ve yayınlanır.

YEKDEM uzlaştırmasında, YEKDEM katılımcıları ve tedarikçiler için YEKDEM kapsamında yapılan üretim karşılığı bedel ve maliyet hesaplaması yapılır ve uzlaştırma aylık olarak faturaya yansıtılır.

Vadeli Elektrik Piyasası uzlaştırmasında da ilgili ay tamamlandıktan sonra, bir sonraki ayın ilk günü uzlaştırma hesaplamaları yapılmaya başlanmakta, ayın altıncı günü ön uzlaştırma bildirimi Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına duyurulmaktadır.

Sonuç olarak, EPİAŞ, Türkiye’deki enerji piyasalarının denetlenmesi ve düzenlenmesi konusunda kritik  rol oynayan bir kuruluştur. Uzlaştırma işlemleri, enerji alım-satım işlemlerinin denge ve uyum içinde yürütülmesini sağlayarak enerji piyasalarının düzgün işlemesine katkı sağlar. Bu süreçlerin her biri hızlı, güvenilir ve şeffaf bir şekilde gerçekleştirilir ve aylık olarak yayınlanır.

GÖP, GİP, Dengeleme Güç Piyasası, Enerji Dengesizlikleri, YEKDEM ve Vadeli Elektrik Piyasası uzlaştırmaları, farklı periyotlarda gerçekleştirilir ve her biri enerji piyasalarının sağlıklı bir şekilde işlemesini destekler. Bu uzlaştırma işlemleri, enerji tedarikçileri ve alıcıları arasındaki işlemlerin adil ve şeffaf bir şekilde gerçekleşmesini sağlar, aynı zamanda enerji piyasalarının verimli bir şekilde çalışmasını destekler.

EPİAŞ’ın uzlaştırma işlemleri, Türkiye’nin enerji piyasalarının güvenilirliği ve istikrarı için temel bir unsur olarak önemli bir rol oynamaktadır. Bu süreçler, enerji kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılmasını sağlar ve tüm piyasa katılımcılarının haklarını korur.

Yazar: Eda Nur EVLİ