DEHer yıl enerji sektöründe merakla beklenen Ember’in yayımladığı “Global Electricity Review 2025” raporu yayınlandı. Rapor, 2024 yılında küresel elektrik üretiminde yaşanan değişimleri bütüncül bir şekilde ortaya koyuyor. Bu rapor, yalnızca verileri sunmakla kalmıyor; aynı zamanda temiz enerjiye geçişin hızını, fosil yakıtların konumunu ve küresel emisyonlara etkilerini de detaylı bir şekilde analiz ediyor.
🔎 215 Ülke, 88 Güncel Veri Seti ve 1 Kapsamlı Rapor
Ember, 215 ülkeyi kapsayan analizinde 88 ülkenin 2024 yılına ait güncel elektrik verilerini incelemiş ve bu ülkeler dünya elektrik talebinin %93’ünü temsil etmektedir. Aynı zamanda Afrika’dan Asya’ya, AB’den G7 ülkelerine kadar 13 farklı bölgesel ve ekonomik gruba ait veriler üzerinden değerlendirmeler yapılmıştır. Bu yaklaşımla, küresel elektrik üretimindeki temel dinamikler kapsamlı bir şekilde ortaya konulmuştur.
☀️ Temiz Enerji Payı İlk Kez %40’ı Aştı
2024 yılı, küresel elektrik üretiminde temiz enerjinin tarihi bir eşiği aştığı yıl oldu. Yenilenebilir enerji kaynaklarındaki rekor büyüme sayesinde temiz elektriğin toplam üretim içindeki payı %40,9’a ulaştı. Bu oran, 1940’lardan bu yana kaydedilen en yüksek seviye olarak öne çıkıyor. Özellikle güneş enerjisi, bu büyümede başrolü üstleniyor.
-
🔸 Güneş enerjisi üretimi son üç yılda iki katına çıkarak 2000 TWh seviyesini aştı.
-
🔸 2024’te güneş enerjisi, global elektrik üretiminde en çok katkı sağlayan kaynak oldu (+474 TWh).
-
🔸 Güneş ve rüzgar birlikte, hidroelektrik üretimini geride bırakarak toplam üretimde %15’lik paya ulaştı.
📈 Elektrik Talebinde Güçlü Artış ve Yeni Dinamikler
2024 yılında elektrik talebi %4 oranında arttı. Bu artışın en önemli nedenlerinden biri, yoğun sıcak hava dalgalarının tetiklediği soğutma ihtiyacıdır. Bu durum, fosil yakıtlı üretimde sınırlı da olsa bir artışa neden olmuştur.
-
🔸 Sıcak hava dalgaları, elektrik talebini %0,7 oranında artırarak toplam artışın büyük kısmını oluşturmuştur.
-
🔸 Elektrikli araçlar, ısı pompaları ve veri merkezleri gibi teknolojiler, yıllık talep artışına %0,7 oranında katkı sağlamıştır. Bu oran, beş yıl öncesinin iki katına çıkmıştır.
-
🔸 2024 yılına dair toplam elektrik talebi artışı: +1080 TWh.
🏭 Fosil Yakıtlar Yerini Korumaya Çalışıyor
Temiz enerji üretimindeki güçlü büyümeye rağmen, 2024 yılında fosil kaynaklı elektrik üretimi bir miktar artış göstermiştir (+245 TWh). Ancak bu artışın neredeyse tamamı sıcaklık kaynaklı ekstra talebe bağlıdır. Aksi durumda fosil üretimindeki artış yalnızca %0,2 ile sınırlı kalacaktı. Bu da gösteriyor ki temiz enerji üretimi, talep artışının %96’sını karşılayabilecek düzeye ulaşmıştır.
-
🔸 2024 yılında fosil üretim kaynaklı emisyonlar tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkarak 14,6 milyar ton CO₂’ye ulaştı.
-
🔸 Rüzgar ve güneş kaynaklı üretimin artışına rağmen, kısa vadede hava koşulları fosil üretimin kaderini belirliyor.
🌬️ Rüzgar, Güneş ve Hidro Kaynaklarının Yükselişi
2024, yalnızca güneşin değil, aynı zamanda hidro ve nükleer enerjinin de toparlandığı bir yıl oldu. 2023’teki kuraklık sonrası hidroelektrik üretiminde toparlanma yaşandı. Nükleer üretim de Fransa’daki reaktör duruşlarının azalması ve Çin’deki yeni reaktörler sayesinde yükselişe geçti.
-
🔸 Hidro üretim: +182 TWh (+4.3%)
-
🔸 Rüzgar üretim artışı: +182 TWh (+7.9%)
-
🔸 Nükleer üretim artışı: +69 TWh (+2.5%)
Toplamda, yenilenebilir kaynaklar 2024 yılında 858 TWh’lik üretim artışıyla önceki rekoru (2022: 577 TWh) %49 oranında aşmıştır. Bu büyümenin %40’ı yalnızca güneş kaynaklıdır.
🇨🇳 Çin’in Belirleyici Rolü
Küresel enerji geçişinde Çin’in etkisi her geçen yıl daha da görünür hale gelmektedir. 2024 yılında Çin, toplam güneş üretimi artışının %53’ünü tek başına sağlamıştır. Ülkenin temiz enerji üretimindeki büyüme, artan elektrik talebinin %81’ini karşılayacak seviyeye ulaşmıştır.
🔋 Geleceğe Bakış: Esnek Sistemler ve Temiz Üretim Uyumu
2024 yılı, enerji dönüşümünde bir kırılma noktasıdır. Güneş enerjisi, artan talebin önünde ilerlemekte ve teknolojik esneklik (örneğin batarya depolama sistemleri) fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltmaktadır. Ember’in analizine göre, önümüzdeki yıllarda talep %4,1 oranında artsa bile, mevcut büyüme hızıyla temiz üretim bu artışı karşılayabilecek kapasiteye sahiptir.
Elektrik üretiminde fosil kaynakların yerini temiz enerjiye bırakması artık sadece zaman meselesidir. Bu dönüşümün hızlanması, başta Çin ve Hindistan gibi yükselen ekonomilerdeki politikaların ve yatırımların kararlılığına bağlı olacaktır.