Türkiye, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenen “Türkiye’nin Enerji Verimliliği 2030 Stratejisi ve II. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı” ile enerji sektöründe önemli bir dönemeç yaşamaya hazırlanıyor. Bu strateji ve eylem planı, 10 stratejik amaç ve 23 hedefi içererek, sanayi ve teknoloji, bina ve hizmet, enerji, ulaştırma, tarım, ortak konular, start-up ve dijitalleşme olmak üzere 7 kategoride 61 eylemi ve 265 faaliyeti barındırmaktadır.
Eylem Planının Öne Çıkan Maddeleri:
- Enerji Tüketiminde %16 Azalma ve 100 Milyon Ton Emisyon Azaltımı: Eylem planının hayata geçirilmesiyle birlikte 2030 yılına kadar enerji tüketiminde %16 azalma hedeflenerek, 100 milyon ton emisyon azaltımına katkı sağlanması amaçlanmaktadır.
- 20,2 Milyar Dolarlık Yatırım ve 46 Milyar Dolarlık Tasarruf: Kamu ve özel sektörün birlikte 2030 yılına kadar gerçekleştireceği 20,2 milyar dolarlık enerji verimliliği yatırımı sayesinde, 2040 yılına kadar 46 milyar dolar değerinde enerji tasarrufu sağlanması öngörülmektedir.
- Enerji Yoğunluğunun %15 Azaltılması ve 37,1 MTEP Birincil Enerji Tasarrufu: Türkiye’nin GSYİH başına tüketilen enerji miktarının 2023 değerine göre %15 azaltılması ve 2024-2030 döneminde toplamda 37,1 MTEP birincil enerji tasarrufu hedeflenmektedir.
- 20,2 Milyar Dolarlık Enerji Verimliliği Yatırımı ve Kamu Katkısı: 2024-2030 yılları arasında öngörülen 20,2 milyar ABD Doları enerji verimliliği yatırımının 5 milyar ABD Doları kamu tarafından vergi ve teşvik programlarıyla sağlanacaktır.
- Dijital Teknolojilerin Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması: Nesnelerin interneti, akıllı sensörler ve açık veri platformları gibi dijital teknolojilerin yerli imkanlarla geliştirilmesine ve enerji verimliliğini artırmaya yönelik destek sağlanacaktır.
- Döngüsel Ekonomi İlkelerine Uygun Projelerin Desteklenmesi: Endüstriyel simbiyoz, atık ısı geri kazanımı ve atıkların tekrar ikinci hammadde olarak kullanılması gibi döngüsel ekonomi projeleri desteklenerek, kaynak ve enerji verimliliği artırılacaktır.
- Enerji Yönetim Sistemlerinin Kurulması ve Etkinliğinin Artırılması: Enerji yöneticisi bulundurmakla yükümlü bina, endüstriyel işletme ve elektrik üretim tesislerinde enerji yöneticisi görevlendirme, ISO 50001 Enerji Yönetimi Sistemi kurulumu süreçlerinin izleme ve denetim faaliyetleri gerçekleştirilecektir.
- Enerji Verimliliği Finansman İmkanlarının Geliştirilmesi: Dogrulanmış enerji verimliliği yatırımlarını fonlayan finans kuruluşlarının bu yatırımların parasal toplamı kadar bir tutarı zorunlu mali karsılıklardan istisna etmeleri sağlanacak ve enerji verimliliği projelerinde sağlanacak tasarrufların bankalardan kullanılacak finansman için teminat olarak sayılması için düzenleme yapılacaktır.
- Ar-Ge Faaliyetlerinin Güçlendirilmesi: Güncellenmiş ve yükseltilmiş iklim hedefleri doğrultusunda Ar-Ge desteklerine enerji verimliliğinin önceliklendirilmesi devam edecek, akıllı ve dirençli kentlerin geliştirilmesine destek sağlayacak akıllı ulaşım sistemleri gibi yenilikçi Ar-Ge projelerine öncelik verilecektir.
- Isı Kullanan Büyük Endüstriyel Tesislerde Kojenerasyon Sistemlerinin Yaygınlaştırılması: 20 MW’ın üzerinde ısıl enerji ihtiyacı bulunan endüstriyel tesislere yönelik fizibilite ve etüt raporlarının incelenmesiyle oluşturulacak bir analiz-değerlendirme raporu yayınlanacak, teknoloji geliştirme bölgelerinde, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde düşük sıcaklıktaki atık ısılardan elektrik üretme teknolojilerinin geliştirilmesi önceliklendirilecektir.
- Sanayi Sektöründe Düşük Karbonlu, Yeşil ve Dijital Bir Dönüşüm: Kümelenme, en iyi uygulama, proses verimliliği, yalın üretim teknikleri gibi odaklı çalışmalarla enerji yoğunluğunu düşürmeye yönelik dönüşüm sağlanacak ve karbon salınımını azaltacak projelere öncelik verilecektir.
- Kamu Binalarında Enerji Verimliliği: Kamu binalarında enerji verimliliği artırılacak, bu kapsamda bakanlık, valilik, kaymakamlık ve diğer kamu binaları dahil edilecek, kamu binalarında enerji tüketimi izleme sistemleri oluşturulacak ve enerji performans sözleşmeleri yaygınlaştırılacaktır.
- Aydınlatma Sektöründe Enerji Verimliliği: Aydınlatma sektöründe verimli ürünlerin kullanımını yaygınlaştırmak, LED teknolojisinin daha geniş kapsamda kullanılması ve 2025 yılına kadar sokak aydınlatmalarının enerji verimliliğini artırmak hedeflenmektedir.
- Ulaştırma Sektöründe Düşük Karbonlu Taşıma: Toplu taşıma araçları ve ticari taşıma araçlarının elektrikli, hibrit ve doğal gazlı araçlara geçişi desteklenecek, hava, demir, kara ve deniz taşımacılığında enerji verimliliğini artırmaya yönelik stratejiler belirlenecektir.
- Enerji Verimliliği Bilincinin Artırılması: Kamuoyunda enerji verimliliği bilincinin artırılması amacıyla çeşitli kampanyalar düzenlenecek, eğitim programları geliştirilecek ve enerji verimliliği konusunda farkındalığı artırmak için medya ve sosyal medya araçları etkin bir şekilde kullanılacaktır.
- Koordinasyon ve İzleme Mekanizması: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, strateji ve eylem planının uygulanması ve izlenmesi için etkili bir koordinasyon ve izleme mekanizması kuracaktır. Bu mekanizma, düzenli raporlar ve değerlendirmelerle sürekli olarak güncellenecek ve stratejiye yönelik başarıyı ölçmek için çeşitli göstergeleri kullanacaktır.
İzlenecek Yollar:
- Katılımcı ve İşbirlikçi Yaklaşım: Enerji verimliliği stratejisi ve eylem planının başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için kamu, özel sektör, akademi ve sivil toplum kuruluşları arasında güçlü bir işbirliği ve katılımcı bir yaklaşım benimsenmelidir. Paydaşlar arasındaki etkileşim ve koordinasyon önemlidir.
- Teknolojik İnovasyon: Dijital teknolojilerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, enerji yönetim sistemlerinin kurulması, Ar-Ge faaliyetlerinin güçlendirilmesi gibi teknolojik inovasyonları destekleyen politika ve önlemler alınmalıdır. Yerli teknoloji ve bilgi üretimi teşvik edilmelidir.
- Finansal Destek ve Teşvikler: Enerji verimliliği yatırımlarını teşvik etmek ve finanse etmek için etkili bir finansal destek mekanizması oluşturulmalıdır. Kamu kaynakları, vergi avantajları, düşük faizli krediler gibi araçlarla enerji verimliliği projeleri desteklenmelidir.
- Eğitim ve Farkındalık: Enerji verimliliği bilincini artırmak ve bu konuda farkındalığı yükseltmek için etkili eğitim programları düzenlenmelidir. Toplumun her kesimine yönelik bilinçlendirme kampanyaları ve eğitim faaliyetleri önemlidir.
- Etkin İzleme ve Değerlendirme: Enerji verimliliği stratejisi ve eylem planının etkin bir şekilde izlenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Belirlenen hedeflere ulaşma süreci düzenli olarak değerlendirilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır.
- Uluslararası İşbirliği: Enerji verimliliği konusunda uluslararası işbirliği önemlidir. İlgili uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapılmalı, en iyi uygulama örnekleri takip edilmeli ve uluslararası deneyimlerden faydalanılmalıdır.
Türkiye’nin Enerji Verimliliği 2030 Stratejisi ve II. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı, enerji sektöründe sürdürülebilirlik ve verimlilik adına önemli adımlar atmaya yönelik kapsamlı bir yol haritası sunmaktadır. Ancak, bu planın başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için tüm paydaşların işbirliği içinde çalışması, teknolojik inovasyonların desteklenmesi, finansal mekanizmaların etkili bir şekilde kullanılması ve sürekli izleme ve değerlendirme mekanizmalarının kurulması önemlidir. Bu sayede, Türkiye enerji sektöründe daha sürdürülebilir, verimli ve çevre dostu bir geleceğe doğru ilerleyebilir.