2019 Aralık ayında ortaya çıkan ve tüm dünyaya hızlıca yayılan Covid-19 virüsü insanlığı oldukça derinden etkiledi. İnsanları birbirinden uzaklaştıran, evlere kapatan, sokağa bile çıkmaktan alıkoyan bu küçük organizma Türkiye’deki enerji piyasasında da olumsuz etkilerini gösterdi.  Bu etki enerji toplam üretimi-tüketimi, fiyatları, kaynaklara göre üretim oranlarındaki değişim gibi birçok faktörden kaynaklandı. Enerji fiyatlarının ana kalemlerini PTF (Piyasa Takas Fiyatı) ve YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması) oluşturmaktadır. Yenilenebilir enerji üretimi arttıkça arzın artmasından kaynaklı olarak PTF düşüş eğiliminde olur. Azaldıkça ise enerji talebinin artmasından kaynaklı olarak PTF artış eğilimine geçer. Kısaca PTF ve YEKDEM ters orantılı bir şekilde birbirini dengeler. Pandeminin ilk dönemi, bahar aylarında karların erimesiyle birlikte çalışmaya başlayan hidroelektrik santrallerinin üretimi zamanına denk geldi. Birçok sanayi ve ticarethanenin enerji talebi, sokağa çıkma yasakları, siparişlerin durması/azalması, üretimin/hizmetlerin durması/azalması sebepleriyle beklenenden daha düşük seviyede kaldı. Aynı doğrultuda yenilenebilir enerji üretimi 2019’un aynı aylarına göre daha az gerçekleşmesine rağmen tüketimin beklenenin çok altında kalması YEKDEM maliyetinin daha küçük bir kitleye yansımasına yol açtı. Bu gelişmelere rağmen piyasadaki elektrik maliyetleri yine de ulusal tarife fiyatlarının altında kaldı. Bundan en çok zarar gören, pandeminin ilk döneminde üretime ve hizmete devam eden sanayi ve ticarethaneler oldu. Nisan ve Mayıs aylarında düşen elektrik tüketimi Haziran ayında özellikle sanayideki çalışmanın artışıyla yükselişe geçerek beklentilere yaklaştı.

Öte yandan doğal gaz piyasasında da beklenmedik gelişmeler gerçekleşti. Yıl başında yine pandeminin ve Amerika-Rusya arasındaki gerginliğin etkisiyle $30’ların altına düşen brent petrol ithal ettiğimiz doğal gazın fiyatını da ciddi şekilde düşürdü. Aynı zamanda Türkiye’nin doğal gaz tüketiminin de düşmesiyle birlikte al ya da öde sisteminden ötürü elimizde ciddi oranda doğal gaz rezervi oluştu. Bu sebeplerle Botaş 1 Temmuz 2020 itibariyle tarifesinde indirime giderek doğal gaz fiyatlarının düşmesini sağladı. Bu düşüş daha çok sanayicinin doğal gaz tüketiminin artışına yol açtı.

Pandemi sürecinin Türkiye’de olumlu ve olumsuz etkilediği sektörler oldu. Turizm, inşaat, tekstil, otomotiv ve havayolu sektörleri bu süreçte çok derin yaralar aldı. Hem yurtiçinden hem de özellikle yurtdışından gelen turistlerin %20-30 seviyelerine kadar inmesi turizm sektörünü derinden etkiledi. Sınır kapılarının kapanması ihracatı belli bir süre durdururken ülkemizde en çok ihracat yapan sektörlerden olan tekstil sektörü bahar aylarında ciddi sıkıntılar yaşadı. Diğer tarafta teknoloji, sağlık, kimya, perakende, gıda ve telekomünikasyon sektörleri pandemi sürecini büyüyerek geçiren sektörler oldu. İnsanların evde kalarak kendi ihtiyaçlarını karşılaması, online alışveriş yapması perakende ve gıda sektörlerini, şirketlerin evden çalışma modelleri ise telekomünikasyon ve teknoloji sektörlerini olumlu etkiledi. İnternet ve telefon kullanımı artarken bu talebe telekomünikasyon şirketlerinin cevap vermesi zaman zaman zorlaştı. Online yapılan toplantılara artan talep sonucu birçok teknoloji şirketi atılımlar gerçekleştirdi.

Haziran sonrası yarı-normalleşme diyebileceğimiz süreçte özellikle sanayi yavaş yavaş hareketlenmeye başlarken ticarethaneler yeni düzene ayak uydurarak kayıplarını karşılamaya çalışıyor.

Biz VTC Enerji olarak süreçlerimizi kendi bünyemizde  geliştirdiğimiz V-gen yazılımı ile dijital olarak yönetiyoruz. Bu sebeple bu dönemde hiçbir sürecimiz aksamadan ilerlemeye devam etti.. Paydaşlarımıza sunduğumuz dijital enerji yönetimi, raporlama, enerji izleme gibi hizmetler sayesinde özellikle sanayi ve ticarethanelerin geçtiğimiz yeni dijital döneme ayak uydurmalarına yardımcı olarak maliyetlerini daha iyi izleyebilmeleri, raporlayabilmeleri ve yönetmelerini sağladık.

Halil İbrahim ENSARİ

Satış ve Pazarlama Müdürü